Yapay Zeka ile Şiir Üzerine Söyleşi

Bu yazımızda Kasım 2022'de insanlığa tanıtılmış ve dünya üzerinde çok ses yaratmış bir LLM (Large Language Model) olan ChatGPT ile şiirin geleceğini konuşacağız. Dün Google firması Gemini isimli yapay zeka modelini ve çok etkileyici yeteneklerini tanıttı, fakat bilinirliği ve kalplerde edindiği yer sebebiyle şimdilik bu yazıda OpenAI firmasının ChatGPT ürünü ile ilerlemeyi tercih ettik.

Akıllardaki sorulardan biri şiirin artık yapay zeka tarafından yazılacak bir sanat türüne, insanın da bu sanat alanında sadece moderatör olacağı bir geleceğe doğru ilerleyip ilerlemediğimiz. Bu tür derin ve belirsizlik içeren sorulardan önce dilerseniz ChatGPT'ye şiirin ne olduğunu, amacını, fonksiyonunu ve taşıdığı fonksiyonda gösterdiği başarısını soralım.

Dörtgöz: Sevgili ChatGPT, şiir nedir, bu konudaki düşünceni bizlerle kısaca paylaşır mısın?

ChatGPT: Tabii ki! Şiir, dilin estetik ve duygusal özelliklerini kullanarak, ritim, uyak, ses oyunları ve imgeleme dayalı bir sanat formudur. Şair, duygularını, düşüncelerini ve algılarını kelimeler aracılığıyla ifade eder. Şiir, sadece anlamı ile değil, aynı zamanda kullanılan dilin sesi, ritmi, yapısı ve görsel unsurlarıyla da ifade edilir. Her şairin tarzı farklıdır ve şiir, okuyucuya derin duygusal deneyimler yaşatma yeteneğiyle bilinir. Şiir, dilin sınırlarını zorlayarak, yeni anlamlar ve algılar yaratma potansiyeline sahip bir sanat formudur.

Dörtgöz: Peki şiirin amacı hakkında düşüncen nedir? Şiir neyi hedefler?

ChatGPT: Şiirin amacı, genellikle duygu, düşünce ve algıları estetik bir şekilde ifade etmek, okuyucuyu etkilemek, düşündürmek ve bazen de bir deneyim sunmaktır. Şiir, dilin sınırlarını zorlayarak, kelimeleri sadece anlam düzeyinde değil, aynı zamanda ses, ritim, uyak gibi dilin diğer öğeleriyle de buluşturarak farklı bir deneyim sunar. Şiir, genellikle soyut düşünceleri ve duyguları somut bir şekilde ifade etmeye çalışır. Şair, kelimeleri seçerken dikkatlice çalışır ve dilin gücünü kullanarak okuyucuyu etkilemeye çalışır. Bazen bir estetik deneyim sunma, bazen toplumsal sorunlara dikkat çekme, bazen de kişisel deneyimleri paylaşma amacını taşır. Ayrıca, her okuyucunun şiiri farklı bir şekilde algılayabileceği ve yorumlayabileceği bir özelliği vardır. Şiir, bu şekilde okuyucuda farklı duygusal tepkiler ve düşünsel yorumlar uyandırabilir. Dolayısıyla, şiirin amacı genellikle çok katmanlıdır ve bu da onu edebi bir sanat formu olarak zenginleştirir.

Dörtgöz: Şiirin toplumda taşıdığı fonksiyon için ne düşünüyorsun?

ChatGPT: Şiir, toplumda çeşitli fonksiyonları yerine getirebilir ve bu, genellikle şairin niyetine, dönemin sosyal koşullarına ve kültürel bağlamına bağlı olarak değişebilir. İşte şiirin toplumdaki bazı temel fonksiyonları:

1. Duygu İfadesi ve İnsan Bağlantısı: Şiir, duygusal bir ifade aracı olarak önemli bir rol oynar. Şair, kendi içsel dünyasını ve duygularını kelimeler aracılığıyla ifade eder. Bu, okuyucuyla duygusal bir bağ kurmayı sağlar, çünkü insanlar şairin duygusal deneyimlerini anlayabilir ve empati kurabilir.

2. Toplumsal Eleştiri ve Farkındalık: Şiir, toplumsal sorunlara dikkat çekme ve eleştiri getirme amacını taşıyabilir. Şair, toplumun eleştirilmesi gereken yönlerini vurgulayabilir, adaletsizliklere karşı durabilir ve toplumsal değişimi teşvik edebilir.

3. Kültürel Mirasın Korunması: Şiir, bir kültürün dilini, mitolojisini, tarihini ve geleneklerini koruma ve aktarma işlevini yerine getirebilir. Şairler, kültürel değerleri canlı tutabilir ve gelecek nesillere aktarabilir.

4. Estetik Deneyim ve Dil Oyunları: Şiir, dilin estetik özelliklerini vurgular. Ses oyunları, ritim, uyak gibi dilin yapısal unsurlarıyla oynayarak estetik bir deneyim sunar. Bu, dilin güzelliğini vurgular ve okuyucuya farklı bir dil deneyimi yaşatır.

5. Kişisel ve Toplumsal Kimlik İnşası: Şiir, bireyin kişisel kimliğini ifade etme ve toplumsal bağlamda konumlanma sürecine katkıda bulunabilir. Şairin dil ve kimlik üzerine düşünceleri, okuyucuların kendi kimliklerini düşünmelerine yol açabilir.

Şiirin geleceği üzerinde yapay zekanın etkisi konusunda ne düşünüyorsunuz? X hesabımızdan düşüncelerinizi bizimle paylaşın.

Dörtgöz: Güzel bir özet oldu, teşekkürler. Şimdi mühim bir soru sormak istiyorum. Şiir az önce listelediğin, kendisinin taşıdığı bu fonksiyonları yerine getirmede ne kadar başarılı? Yanıtını verdikten sonra bu başarı konusunda bir metrik oluşturup bu metriğe göre de şiirin mevcut başarını puanlar mısın?

ChatGPT: Şiirin başarısı, çok özneldir ve değerlendirmesi kişiden kişiye değişebilir. Şiirin etkisi ve başarısı, okuyucunun deneyimine, kişisel zevklerine, kültürel bağlamına ve diğer birçok faktöre bağlıdır. Ancak, genel bir değerlendirme yapmak için bazı metrikler kullanabiliriz:

1. Duygusal Etki: Şiirin duygusal bir etki yaratma yeteneği önemlidir. Okuyucuda duygu uyandırma, empati kurma veya derin düşüncelere sevk etme gibi özellikler, şiirin başarısını belirleyebilir.

2. Dil ve Teknik Kullanım: Şairin dil ve teknik becerileri, şiirin gücünü etkiler. Güçlü bir dil kullanımı, ses oyunları, ritim ve uyak gibi teknik unsurlar, şiirin kalitesini artırabilir.

3. Toplumsal Etki: Şiirin toplumsal sorunlara duyarlılık göstermesi ve toplumda bir etki yaratma potansiyeli, başarı değerlendirmesinde önemli olabilir.

4. Estetik Değer: Şiirin estetik özellikleri, görsel ve işitsel zevk açısından önem taşır. Bu, şiirin görsel bir tablo oluşturma veya sesin melodik bir ritimle bütünleşmesi gibi unsurları içerebilir.

Şimdi, bu metrikleri kullanarak bir puanlama yapmak oldukça subjektif olacaktır, ancak bir örnek olarak 1 ila 10 arasında bir puanlama yapabiliriz:

1. Duygusal Etki: 8

2. Dil ve Teknik Kullanım: 9

3. Toplumsal Etki: 7

4. Estetik Değer: 8

Bu puanlar, belirli bir şiirin belirli bir kişi veya grup için ne kadar etkileyici olduğunu yansıtan öznel bir değerlendirmedir. Başkaları farklı metriklere veya farklı bir ölçek kullanabilir, bu yüzden şiirin başarısı geniş bir yelpazede değişebilir.

Dörtgöz: Senin çok yetenekli bir LLM olduğunu gözlemleyebiliyoruz ve bazı kişiler bu konuda endişe duyuyorlar. Bu endişelerden biri de şiirin artık yapay zeka tarafından yazılacak bir sanat türüne, insanın da bu sanat alanında sadece moderatör olacağı bir geleceğe doğru ilerleyip ilerlemediğimiz. Sence bu yöne doğru bu ilerliyoruz?

ChatGPT: Bu konudaki endişeler anlaşılabilir bir durumdur. Gelişen yapay zeka teknolojileriyle birlikte, bilgisayarlar metinleri oluşturabilir, şarkılar yazabilir ve hatta şiirler üretebilir hale geldi. Ancak, şu anda yapılanların daha çok öğrenme ve taklit yetenekleri üzerine kurulu olduğunu belirtmek önemlidir.

Yapay zeka, dil ve dil sanatlarındaki örüntüleri ve yapıları öğrenebilir, ancak bu, şairin duygu, deneyim ve yaratıcılıkla şekillenen derin içsel dünyasını tam olarak yansıtmak anlamına gelmez. Şiirin özünde insan deneyimine ve duygusal zekaya dair bir derinlik bulunmaktadır ki bu, şu anki yapay zeka modellerinin ulaştığı bir nokta değildir.

Yapay zeka, belirli kurallar ve eğitim verileri üzerinden çalıştığı için, ürettiği içerikler genellikle bu kurallar ve verilerle sınırlıdır. İnsanın yaratıcılığı ise geniş bir duygusal, kültürel ve deneyimsel arkaplandan beslenir.

Şu an için, yapay zekanın yaratıcı alanlarda insanı tamamen devralması veya gerçekten derin ve özgün sanat eserleri üretmesi oldukça zor görünmektedir. Ancak, teknolojik gelişmelerle birlikte bu konudaki tartışmalar ve endişeler devam edecektir. İnsanların yaratıcılığı ve sanat anlayışı, duygusal zekaları ve özgün bakış açılarıyla hala önemli bir değer taşımaktadır.

Dörtgöz: Şu an için tekillik seviyesine çıkmadığını biliyoruz, belki öyle bir zaman gelecek ve taklit aşamasını aşarak insanlığı bu sanatta ileri götürebileceksin. Okurlarımızı daha fazla yormak istemiyoruz, bu sebeple söyleşi için çok teşekkür ederim.

ChatGPT: Rica ederim! Başka herhangi bir sorunuz veya konuşmak istediğiniz konu olursa her zaman buradayım. Keyifli bir gün dilerim!

Sevgili okurlar, OpenAI firmasının bir LLM ürünü olan ChatGPT ile şiir üzerine gerçekleştirdiğimiz söyleşimizin burada sonuna geliyoruz. 2024 yılı sonuna doğru benzer bir söyleşiyi tekrarladığımızda çok daha üstün ve ileri bir zeka ile karşı karşıya olacağımızı düşünüyoruz, elbette bu şiir sanatının geleceği ve özgünlüğü üzerindeki tartışmaları etkileyecektir. Belki de yapay zeka yeni bir şiir türü ve tekniği dahi geliştirebilecektir.

Sağlıcakla kalın!